ZARZĄDZANIE KARIERĄ POPRZEZ ROLE

Jan Przewoźnik

W latach 1999 - 2006 miałem przyjemność regularnie współpracować z Młodzieżową Akademią Szachową. Na bazie tych doświadczeń napisałem książkę:
"Myśl - Działaj - Zwyciężaj! Psychologia szachów w praktyce".

Proponowałem w niej całościowy system pracy dla tych szachistów, którzy planują profesjonalną karierę sportową. Zależało mi na tym, aby wypracowana wcześniej metodologia mogła dotrzeć do szerokiego grona, oczywiście zwłaszcza trenerów i młodych ludzi. Chciałem, aby to, co zostało przedstawione w ramach akademii, zostało zachowane na dłużej.

Jakimi obszarami zajmowaliśmy się podczas zajęć praktycznych i co znalazło się w książce? Koncentrowałem się z jednej strony na myśleniu zawodnika przy szachownicy, a z drugiej - na działalności poza nią:

1. Jak myśleć podczas podejmowania trudnych decyzji przy szachownicy, w skomplikowanych sytuacjach. Zaproponowałem tu metodę "głośnego myślenia" i analizę wskaźników: ilość wszystkich rozpatrywanych posunięć, zbiór alternatyw, ilość gałęzi w drzewie gry, długość liczonych wariantów, zmienność w kolejnych propozycjach rozwiązania, koncentracja na najczęściej rozpatrywanej alternatywie, czas namysłu, wartość wybranego posunięcia. Opierałem się tu na pracach holenderskiego psychologa Adriaana de Groota (1965), przy czym twórczo je przetwarzałem.
2. Umiejętność wyznaczania celów.
3. Metody pozytywnego myślenia.
4. Metody radzenia sobie ze stresem, ze szczególnym uwzględnieniem technik oddechowych, relaksacji i wizualizacji.
5. Metody kształtowania charakteru.
6. Metody budowania pozytywnego obrazu siebie, jako ważnego czynnika w osiąganiu ambitnych celów.
7. Książka zawiera też kilka arkuszy do analizy sytuacji turniejowej.

Do pracy nad charakterem i profesjonalnymi nawykami polecam zwłaszcza umieszczony na końcu książki "Kwestionariusz mistrza". Zamieściłem w nim 100 stwierdzeń, który pozwalają adeptowi szachów porównać się z ludźmi osiągającymi sukcesy w sporcie oraz w biznesie. Kwestionariusz powstał na podstawie literatury opisującej konkretne zachowania i nawyki: mistrzów świata i mistrzów olimpijskich, rekordzistów świata w lekkoatletyce, czołowych szachistów świata, dzielących się wiedzą, jak trenować, a także na podstawie obserwacji działań skutecznych menedżerów. Wiele nauczyłem się, obserwując sportowców i ich trenerów w Ośrodkach Przygotowań Olimpijskich w Spale, Zakopanem i Wiśle. Bezcenna była dla mnie bezpośrednia obserwacja, w Zakopanem, treningów siatkarzy pod wodzą słynnego "Kata" - Huberta Wagnera.

Natomiast do zarządzania karierą przygotowałem plik, w którym zawodnicy i trenerzy mogą planować i kontrolować dwa ważne elementy: role pełnione w życiu i czas. Takie podejście uwzględnia zrównoważony, harmonijny rozwój człowieka. Bazowałem tu na koncepcjach Lothara Seiwerta (1998; czas postrzegany jako Chronos, czas godzin), strategicznej karcie wyników Roberta Kaplana i Davida Nortona (2001a, 2001b, 2010; czas postrzegany jako Kairos, czas wartości), strategicznej karcie wyników według Huberta Rampersada (2004), wreszcie koncepcji zarządzania sobą w czasie przez role, w ujęciu Stevena Coveya (1998; czas postrzegany jako Aion, czas sensu tego, co robimy).

Uzupełnieniem może być drobny plik w Excelu do kontroli treningu w cyklu tygodniowym. Jego wypełnienie zajmuje 10 minut, ale pozwala na zdyscyplinowaną realizację postanowień.

Wszystkie narzędzia przygotowałem na użytek dzisiejszych słuchaczy Młodzieżowej Akademii Szachowej w Excelu, uwzględniając postępującą cyfryzację metod szkoleniowych.

Wymienione prace oferują szachiście kompleksowy system pracy nad własnym rozwojem. Z jednej strony wyznaczają pewne ramy, z orientacją na samodyscyplinę, kształtowanie charakteru wojownika, z drugiej - zostawiają wolność dla kreatywności w konkretnych działaniach na co dzień. I co równie istotne - w systemie jednym z priorytetów jest budowanie wrażliwości na innych i kontrolowanie tego, co w naszym życiu uważamy za najważniejsze.

* * *

To dobra okazja, aby podziękować wielu młodym szachistom i trenerom za inspirujące rozmowy, za otwarte zgłaszanie potrzeb, czasem wyrażanie wprost niezadowolenia, a zwłaszcza za częste słowa pozytywne, wspierające, które pokazywały sensowność naszych działań. Dziękuję!

LITERATURA

Covey, S., Merrill, R., Merrill R.(1998). Najpierw rzeczy najważniejsze. Warszawa: Wydawnictwo MEDIUM.

De Groot, A.D. (1965). Thought and Choice in Chess. The Hague, Paris: Mouton & Co.

Kaplan, R., Norton, D. (2001a). Strategiczna karta wyników. Jak przełożyć strategię na działanie. Warszawa: Centrum Informacji Menedżera.

Kaplan, R., Norton, D. (2001b). Strategiczna karta wyników. Balanced Scorecard. Praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kaplan, R., Norton, D. (2010). Wdrażanie strategii dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Warszawa: Wydawnictwa Profesjonalne PWN.

Rampersad, H. (2004). Kompleksowa karta wyników. Warszawa: Placet.

Seiwert, L. (1998). Zarządzanie czasem. Bądź panem własnego czasu. Warszawa: Agencja Wydawnicza PLACET.

* * *

Przewoźnik J. (2012). Zarządzanie karierą poprzez role. [Online]. Protokół dostępu: www.janprzewoznik.pl/artykuly/kariera_szachy_2012_01.php. [2012, December 27].