Na pewno słyszeliście o angielskim „Muzeum Dziwnych Kroków”. A nawet jeśli nie, to sam tytuł wszystko wyjaśnia. Mnie natomiast od dawna interesują dziwne posunięcia w szachach. Dużo ich znajduję w twórczości mistrza świata w grze korespondencyjnej (1985 – 1992), Grigorija Sanakojewa z Woroneża. I nic dziwnego. W grze korespondencyjnej jest więcej czasu na wynajdywanie zaskakujących i oryginalnych rozwiązań.
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sc3 Gb4 4.e5 c5 5.a3 G:c3+ 6.b:c3 Se7 7.Hg4 c:d4 8.H:g7 Wg8 9.H:h7 Hc7 10.Se2 Sbc6 11.f4 d:c3 12.Hd3 Gd7 13.Wb1 0–0–0 14.Ge3 Sf5 15.Sd4 Sf:d4 16.G:d4 f6 17.e:f6 e5 18.Gc5 e:f4 19.f7 Se5 20.Ha6
Jak teraz mają zagrać czarne?
20…Wde8!!
Wspaniała replika! Pod biciem jest wieża na g8, a czarne jeszcze podstawiają drugą! Ale takie rozwiązanie ma sens! Teraz zwalnia się pole d8 dla króla i nie grożą już maty. Czarne będą mogły już wziąć hetmana. I to, jak się okaże, nie jednego!21.f:g8H Sd3+ 22.Kd1 b:a6 23.H:e8+ (Groził mat na e1.) 23...G:e8 24.G:d3 H:c5 25.Wb3! He3! 26.W:c3+ Kd8 27.Wf1 Gh5+ 28.Wf3 G:f3+ 29.g:f3 H:f3+ 30.Ke1 He3+ 31.Kf1 f3 32.Wc6 Hd2 33.Wf6 Hg2+ 34.Ke1 Hg1+ i białe poddały się. Po 35.Kd2 Hg5 lub 35.Gf1 He3 36.Kd1 Hd4 tracą wieżę.
Gdy widzisz takie posunięcia, jak 20...Wde8, to nie masz wątpliwości, że szachy są także sztuką.
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 c:d4 4.S:d4 e6 5.Sc3 Hc7 6.g3 a6 7.Gg2 Sf6 8.0–0 Ge7 9.Ge3 0–0 10.Kh1 Wd8 11.f4 d6 12.Gf3 Wb8 13.He2 Sa5 14.g4 b5 15.g5 Se8 16.f5 b4 17.f:e6 f:e6 18.Gh5 g6 19.Hf2 Sg7 20.Hf7+ Kh8 21.G:g6 Sc4
Jak powinny zagrać białe?
22.Sc6!!
Trzy figury pod biciem, a białe podstawiają jeszcze czwartą! Teraz czarne będą mogły zbić jedną z czterech figur, ale zawsze przegrywają:
A) 22...S:e3 23.S:e7 S:f1 24.W:f1 Gb7 25.H:g7+ K:g7 26.Wf7+ Kh8 27.W:h7#;B) 22...H:c6 23.H:e7 Gb7 24.Wf7 He8 ( 24...Wg8 25.G:h7 Se5 ( 25...K:h7 26.Hf6 Se5 27.Hh6#) 26.Gd4 S:f7 27.H:f7 K:h7 28.g6+ Kh6 ( 28...Kh8 29.Hf4 Wge8 30.Hh6+ Kg8 31.H:g7#) 29.Ge3+ Kh5 30.Hf3+ K:g6 31.Wg1+ Kh7 32.Hh3+ Sh5 33.H:h5#) 25.Hf6 Hg8 26.G:h7 H:h7 27.g6 Hg8 28.Hh4+;
C) 22...h:g6 23.Wf4 H:c6 24.Wh4+ Sh5 25.H:g6 Wg8 26.W:h5#;
D) 22...Wf8 23.H:f8+ G:f8 24.W:f8#;
E) 22...b:c3 23.S:e7 Gb7 24.H:g7+ K:g7 25.Wf7+ Kh8 26.W:h7#.
22…Se5 23.S:e5 Gb7 24.H:g7+ K:g7 25.Wf7+ Kh8 26.W:h7+ Kg8 27.Sg4 i czarne poddały się.
Przy okazji – oto rady, jakich adeptom gry korespondencyjnej udziela mistrz świata.
1. Zawsze trzeba mieć przy sobie zeszyt z analizowanymi, aktualnie rozgrywanymi partiami. Nigdy nie wiadomo, kiedy do głowy wpadnie ciekawy wariant. A pamięć bywa zawodna, zwłaszcza, gdy gra się naraz kilka partii.
2. Co trzy, cztery posunięcia rysować w partii diagramy. To wspomaga kreatywność!3. Zawsze warto mieć przy sobie szachy kieszonkowe. Można wykorzystać każdy sprzyjający czas na analizy.
4. Zapisywać wszystkie analizowane warianty! 5. Kartkę do i od przeciwnika obowiązkowo uważnie przeczytać.Z tą ostatnią radą absolutnie się zgadzam. Kiedyś w meczu Polska – Portugalia, podczas Olimpiady, przydarzył mi się taki debiut (białymi):
1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 c:d4 4.S:d4 d6 5.c4 g6 6.Sc3 Gg7 7.Ge3 Sf6 8.Ge2 Gd7 9.Hd2 a6 10.0–0 0–0 11.h3 Hb8 (11…b5!) 12.a4 b6 13.b3 Hb7 14.Wab1 Wac8 15.f3 Wfe8 16.Wfc1 Wb8 17.b4 S:d4 18.G:d4 Sh5 19.Ge3 f5 20.Sd5 f:e4 21.b5 Sg3! 22.b:a6 H:a6 23.Sc7 Ha5 24.H:a5 S:e2+ 25.Kf2 b:a5 26.S:e8
Jak byś teraz zagrał, Zaawansowany Czytelniku?Takie posunięcia można przeoczyć w analizie nawet w grze korespondencyjnej! Jeśli 26...W:e8? to 27.K:e2 i czarne muszą ciężko walczyć o remis. A po 26...Wb2!! to białe muszą ratować remis. Oto główne warianty:
27.S:g7 S:c1+ 28.W:b2 Sd3+ 29.Ke2 S:b2; 27.Wd1 Sc3+ 28.W:b2 S:d1+ 29.Ke2 S:b2; 27.We1 Sf4+ 28.W:b2 Sd3+ 29.Ke2 G:b2 30.Wb1 G:a4 31.Kd2 Gc1+; 27.Wf1 Wa2 28.Wb8 Ge5 29.Sf6+ ( 29.S:d6+ Kg7) 29...Kf7 30.S:e4 Sg3+ 31.Kg1 S:f1 32.K:f1 G:a4; 27.Wh1 Wa2.
27.W:b2 G:b2 28.We1 Sc3 29.Sc7 e:f3 30.g:f3 S:a4 31.Gd2 Sc5 32.W:e7 a4 33.Sd5 a3 34.Gg5 Sd3+ 35.Ke3? [35.Kg3! Ge5+ 36.Kg2 i remis!] 35...a2 36.W:d7 a1H 37.K:d3 Hf1+ 38.Kc2 H:c4+ 39.K:b2 H:d5 40.Wd8+ Kf7 41.Wd7+ Ke6 42.We7+ Kf5 43.h4 Hd4+ 44.Kc2 Hc4+ 45.Kd2 h6 46.G:h6 H:h4 47.Gf8 Hf2+ 48.Kc1 d5 49.Wd7 Ke6 50.We7+ Kf6 51.Wb7 H:f3 0–1
Cytowany poprzednio „Kodeks gracza korespondencyjnego” Sanakojew uzupełnia jeszcze o kilka punktów:
1. Nigdy nie przeceniajcie przeciwnika i nie ulegajcie magii wielkiego nazwiska! 2. Zawsze bądźcie zorientowani w teorii debiutów, ponieważ wszystkie warianty teoretyczne są błędne.3. Pamiętajcie, że we wszystkich wariantach białe stoją lepiej, jeśli gracie czarnymi i czarne lekko wyrównują grę, jeśli gracie białymi. Nie oczekujcie od debiutu niczego dobrego, z wyjątkiem tych przypadków, gdy uzyskujecie wygraną pozycję.
4. Nie wszystko złoto, co się świeci i piękno w szachach nie zawsze jest dobre. 5. W dowolnej pozycji – walczcie! Przypomniały mi się rady mistrza świata Borysa Spasskiego, jakich udzielił uczestnikom Openu w Katowicach: